Poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Nadodrze” w Głogowie zrealizowała trzy projekty zatytułowane „Poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych na terenie miasta Głogowa” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2020. Oś priorytetowa 3. Gospodarka niskoemisyjna, Działanie 3.3 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym, Poddziałanie 3.3.1 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym – OSI.

Projekt został zrealizowany w terminie od 01.07.2017 do 31.10.2018.

Opis projektów:

Przedmiotem projektów była termomodernizacja dwudziestu dziewięciu budynków mieszkalnych należących do Spółdzielni „Nadodrze” w Głogowie:

• Armii Krajowej 2-4, 6-8, 10-12, 14-16, 18-20, 22-26, 28-30,
• Łokietka 19-23, 16-24, 26-28, 30-34, 10-14,
• Królewska 16,
• Jagiellońska 55,
• Kasztelańska 2-6, 8-10,
• Gwiaździsta 1, 3, 5 i 7,
• Budziszyńska 1-9, 11-17, 19-25, 27-33,
• Orbitalna 21-23, 25-27,
• Piasta Kołodzieja 12-14, 4-10,
• Wawelska 5-9.

Szacunkowy koszt zadań oraz kwota dofinansowania:

Zły stan energetyczny budynków, potwierdzony wówczas zleconymi audytami energetycznymi, przyczynił się do podjęcia przez Spółdzielnię decyzji o przeprowadzeniu niezbędnych prac termomodernizacyjnych. Przeprowadzone audyty energetyczne wykazały, że ww. budynki generują znaczące straty energii cieplnej. Sprawiało to, że utrzymywanie ich w dotychczasowym stanie jest po prostu nieopłacalne nie tylko ze względów ekonomicznych, ale także ekologicznych. Ponadto należy zaznaczyć, że znaczące straty energii cieplnej powodowały konieczność jej zwiększonego wytwarzania. Wiązało się to z problematyką wysokiej emisji szkodliwych gazów oraz pyłów, w tym pyłu PM10. Spółdzielnia nie chciała przyczyniać się do zwiększenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Nie chcieliśmy również, aby nasi mieszkańcy odczuwali w sposób negatywny zmiany zachodzące w sferze klimatu. Przeprowadzone prace termomodernizacyjne w określonym zakresie tj. docieplenie stropodachów, docieplenie ścian zewnętrznych i docieplenie ścian zewnętrznych balkonowych budynków oraz montaż zaworów termostatycznych przyczyniły się do realizacji celów energetyczno-klimatycznych, Strategii Europa 2020, Pakietu Suma kontrolna: 2962-F090-0534-5EFE 4 / 72 Energetyczno-Klimatycznego UE 3×20 oraz założeń polskiej polityki środowiskowej, w tym również tej realizowanej w regionie Dolnego Śląska w ramach RPO WD 2014-2020. Projekt wpisał się także w oczekiwania mieszkańców termomodernizowanych budynków. W trosce o komfort życia naszych mieszkańców zależało nam na tym, aby ich warunki życia były jak najlepsze, dlatego też przeprowadzone prace termomodernizacyjne miały na celu zmniejszenie energochłonności budynków, a tym samym obniżenie kosztów wytwarzania energii cieplnej, co bezpośrednio przełożyło się na wysokość rachunków za ogrzewanie. Dodatkowo, dzięki wielu kampaniom informacyjnym wskazaliśmy naszym mieszkańcom jak ważne są nawyki proekologiczne.

Celem projektu była przede wszystkim poprawa efektywności energetycznej budynków. Planowany cel osiągnęliśmy poprzez następujące działania: modernizację systemu grzewczego, docieplenie ścian zewnętrznych, docieplenie stropodachu, docieplenie ścian zewnętrznych balkonowych. Oprócz termomodernizacji Spółdzielnia „Nadodrze” w Głogowie starała się podejmować działania mające na celu dostosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych. Chcąc zapobiegać dyskryminacji (w tym przypadku ze względu na niepełnosprawność) podejmujemy się wielu projektów, których celem jest zapewniać równy dostęp i pełne uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia. Ponadto rozpoczęliśmy proces edukowania mieszkańców w zakresie ochrony środowiska i korzystania z Odnawialnych Źródeł Energii. Początkowo grupą docelową byli wszyscy mieszkańcy termomodernizowanych budynków mieszkalnych. Za realizację projektu w ramach nadzoru odpowiedzialny był Wnioskodawca, natomiast każde inne działania, w tym prace termomodernizacyjne, wykonywały firmy wyłonione w ramach ogłoszonego konkursu. Poziom realizacji zaplanowanych celów mierzony był przy pomocy wskaźników takich jak: powierzchnia użytkowa budynków poddanych termomodernizacji, liczby gospodarstw domowych z lepszą klasą zużycia energii, liczby zmodernizowanych energetycznie budynków, liczby obiektów dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, szacowanego rocznego spadku emisji gazów cieplarnianych, ilość zaoszczędzonej energii cieplnej.

Geneza projektów, analiza problemów, analiza potrzeb środowiska społeczno-gospodarczego Projektu:

Przez cały okres swojej działalności Wnioskodawca dbał o członków Spółdzielni, a także podejmował działania, mające na uwadze całą społeczność regionu. Spółdzielnia Mieszkaniowa „Nadodrze” wykonała termomodernizację w latach 90-tych szybko radząc sobie z dociepleniem budynków z najmniejszą ochroną cieplną. Wszystkie działania odbywały się według fachowo opracowanych i uzgodnionych z mieszkańcami programów.

Bardzo ważnym elementem działań podejmowanych przez Zarząd Spółdzielni był system efektywności energetycznej, tzw. „białych certyfikatów”, który jest integralnym elementem ustawy o efektywności energetycznej. Jest to system mechanizmu rynkowego prowadzący do uzyskania wymiernych oszczędności energii przez odbiorców końcowych, zwiększenie oszczędności przez urządzenia do potrzeb własnych oraz zmniejszenie strat ciepła i energii w przesyle.

Do najważniejszych działań w zakresie efektywności energetycznej wpisujących się w katalog inwestycji pro oszczędnościowych mogliśmy zaliczyć termomodernizację budynków, wymianę oświetlenia klatek schodowych i piwnic na oświetlenie energooszczędne (często ledowe) z czujnikami ruchu i zmierzchu oraz wymianę zespołów napędowych w windach.

Prowadzone działania miały na celu zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji naszych budynków, a w przypadku występujących możliwości również pozyskanie środków zewnętrznych z dostępnych źródeł wsparcia.

Spółdzielnia prowadziła szereg działań w zakresie termomodernizacji i remontów budynków, przy realizacji których pozyskała 16% premii termomodernizacyjnej z programu rządowego wspierania remontów i termomodernizacji. W lipcu 2015 roku Spółdzielnia podpisała umowę „sukcesu” z Instytutem Gospodarki Nieruchomościami w Katowicach na przeprowadzenie analizy dziedzin i zakresów przedsięwzięć Spółdzielni, pozwalających na wykorzystanie systemu białych certyfikatów w celu pozyskania przez Spółdzielnię środków finansowych z tytułu uzyskania świadectwa efektywności energetycznej. Następnie Instytut w ramach umowy sporządził na te przedsięwzięcia audyty efektywności energetycznej w celu uczestnictwa Spółdzielni Mieszkaniowej „Nadodrze” w Głogowie w przetargu ogłaszanym przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. W zakresie umowy znalazło się ponad 150 przedsięwzięć już zrealizowanych.

W latach 2014-2020 Spółdzielnia zrealizowała kolejny programu termomodernizacji. Zapisy programu dostosowane były do ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Rządowy program zapewniał wsparcie na poziomie 10-15% wartości robót. W latach 2015 i 2016 przeprowadziliśmy termomodernizację ponad 30 budynków pozyskując przy tym kwotę ponad 1,2 mln zł. Jakość oraz terminowość przeprowadzonych robót była na wysokim poziomie, a nasi inspektorzy na bieżąco kontrolowali realizowane prace.

Kolejne zrealizowane projekty wiązały się z drugim rozdaniem środków unijnych na zadania związane z efektywnością energetyczną. W pierwszym spółdzielnie nie były w ogóle brane pod uwagę i zanosiło się, że kolejny raz zostaną pominięte. Wówczas postanowiliśmy zjednoczyć siły i wspólnie z innymi spółdzielniami z regionu legnickiego i jeleniogórskiego przekonaliśmy marszałka województwa do uwzględnienia nas w konkursach. Tylko w pięciu województwach spółdzielnie były beneficjentami tych środków. Byliśmy wówczas bardzo wdzięczni marszałkowi za taką możliwość na Dolnym Śląsku.

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Nadodrze” złożyła trzy wnioski o dofinansowanie, z których wszystkie pozytywnie przeszły ocenę formalną i merytoryczną. Jeden z wniosków otrzymał największą liczbę punktów i znalazł się na szczycie listy projektów do dofinansowania. W pierwszym etapie w całym województwie tylko pięć wniosków zakwalifikowano do dofinansowania, w tym aż dwa naszej spółdzielni. W związku z tym, że Urząd Marszałkowski dysponował dodatkowymi środkami, spółdzielnie z naszego regionu wystąpiły z wnioskiem o przeznaczenie ich na dotacje dla pozostałych projektów. Dzięki temu również trzeci wniosek SM „Nadodrze” otrzymał wsparcie finansowe.

Przedmiotem projektów była termomodernizacja budynków mieszkalnych będących w zasobach Spółdzielni. Działania te podejmowano z uwagi na dbałość o środowisko naturalne. Działania w ramach projektu planowano z myślą o poprawie komfortu osób korzystających z przedmiotowego budynku. Poniżej znajduje się opis przedstawiający projekt w różnych kontekstach:

Kontekst społeczny:  działania podjęte w ramach wniosku zyskały aprobatę ze strony społeczeństwa lokalnego, ze względu na to, iż termomodernizacja budynku przysłużyła się nie tylko Wnioskodawcy, ale także osobom korzystającym z budynku, w tym: najemcom oraz odwiedzającym. Termomodernizacja poprawiła nie tylko efektywność energetyczną budynku, ale także jego wygląd zewnętrzny. Wnioskodawca propagował idee ochrony środowiska poprzez wpływ na zwiększenie świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa. Termomodernizacja nie wzbudzała żadnych protestów społecznych, ponieważ instalacja nie wpływała w żaden sposób na środowisko naturalne czy estetykę otoczenia.

Kontekst ekonomiczny:  Z ekonomicznego punktu widzenia warto zwrócić uwagę, iż planowane pracę pozwoliły zwiększyć niezależność energetyczną budynku, zaoszczędzić na rachunkach za prąd, zaoszczędzić na rachunkach za ogrzewanie. Przez realizację projektu w budynku została zwiększona efektywność energetyczna o 37,95%. Ponadto roczne oszczędności kosztów energii znalazły się na poziomie 294037,36 zł.

Kontekst polityczny:  Spółdzielnia prowadzi działalność społeczną, oświatową i kulturalną w oparciu o przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze Art.1 § 2 z późniejszymi zmianami o Spółdzielniach Mieszkaniowych. Ponadto planowane prace, w tym mikro-instalacja fotowoltaiczne o mocy nieprzekraczającej 40kW, nie należą do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, wymienionych w paragrafie 3 ustęp 1 punkt 52 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U.Nr 213, poz. 1397, z późn.zm.). Ponadto projekt nie wymaga uzyskania decyzji środowiskowych, ani innej decyzji wymienionej w art.72 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DZ.U.z 2013 e., poz. 1235 tekst jednolity z późniejszymi zmianami). Podsumowując, realizacja projektu nie była sprzeczna z przepisami Prawa Polskiego ani Europejskiego. Mało tego, inwestycja wpisała się w plany przyjęte przez Unię Europejską, a także wspierające polityczne ustalenia na gruncie Państwowym.

Kontekst instytucjonalny:  Spółdzielnia otrzymała zaświadczenie, że projekt wynika z Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Głogowa. Wnioskodawca podczas planowania projektu zdiagnozował poniższe problemy, które dotykały bezpośrednich i pośrednich odbiorców projektu:

• Zanieczyszczenie środowiska atmosferycznego
• Emisja pyłów PM 10 wpływająca na zanieczyszczenie środowiska
• Znaczna emisja dwutlenku węgla do atmosfery
• Niska efektywność energetyczna budynków
• Budynki mają niską funkcjonalność
• Wysokie koszty w utrzymaniu budynków
• Nieestetyczny wygląd budynków
• Utrudnienia w korzystaniu z budynków
• Brak więzi społecznych i integracji
• Dyskryminacja

Poprzez realizację projektu Wnioskodawca miał realny wpływ na rozwiązywanie zdiagnozowanych problemów. Wnioskodawca poprzez termomodernizacje zwiększył efektywność energetyczną budynków, a zarazem poprawił ich funkcjonalność. Przeprowadzone prace przyczyniły się też do zmniejszenia kosztów utrzymania budynków, poprawiły ich wygląd zewnętrzny, ułatwiły korzystanie z budynków. Wnioskodawcy przyświecały globalne cele: ochrona środowiska naturalnego, poprawa jakości powietrza, redukcja emisji pyłów szkodliwych do atmosfery. Poprzez realizację projektu Wnioskodawca zadbał również o sferę społeczno–kulturalną społeczeństwa, w którym funkcjonuję, zdając sobie sprawę z wagi problemów społecznych.

Cele realizacji projektów:

Najważniejsze cele to: zwiększenie efektywności energetycznej budynków, poprawa środowiska naturalnego poprzez spadek emisji gazów cieplarnianych, integracja społeczna, podwyższenie świadomości ekologicznej wśród społeczności lokalnej i pracowników, podwyższenie kompetencji cyfrowych użytkowników budynku, działanie przeciwko dyskryminacji w tym dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność oraz na rzecz równości szans kobiet i mężczyzn. W ramach podjętych działań projekty wpisały się w następujące cele strategiczne RPO WD: poprawa społecznej dostępności przestrzennej województwa przy zrównoważonym wykorzystaniu specyficznych cech potencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz przy pełnym poszanowaniu jego zasobów przyrodniczych. Cel ten został osiągnięty poprzez poprawę atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków miejskich i usprawnienie powiązań między nimi, zwiększenie atrakcyjności osiedleńczej oraz przełamywanie barier strukturalnych na obszarach o niższym potencjale rozwojowym. Poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych, która była celem projektu, poprawił się komfort życia mieszkańców regionu na długie lata, co stanowi jeden z celów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2020. Podsumowując inwestycja wpisała się w następujące cele jakie zakładała RPO: Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK, wspieranie przejścia na gospodarkę nisko-emisyjną we wszystkich sektorach, zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami, promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją.